Loading...

Amfibische woongebouwen in Nederland: Project Maasbommel

Home / Geen categorie / Amfibische woongebouwen in Nederland: Project Maasbommel

“God schiep de wereld, maar de Nederlanders schiepen Nederland.” Dit is een bekend gezegde over een klein land dat in West-Europa ligt. Uit dit gezegde blijkt dat de Nederlanders een eeuwigdurende strijd met het water hebben gevoerd om elk stukje van hun land droog te houden en deze strijd zal in de toekomst worden voortgezet door het recht van de natuur te erkennen. Al bijna duizend jaar gaan de Nederlanders slim om met het water dat hen omringt. Ongeveer 17% van het huidige landoppervlak van het land is gewonnen uit de zee of uit meren, 26% van het landoppervlak ligt onder de zeespiegel, 21% van de bevolking woont in gebieden onder de zeespiegel en slechts 50% van het landoppervlak ligt meer dan 1 meter boven de zeespiegel. Bovendien is ongeveer 67% van het land overstromingsgevoelig als er geen beschermingsconstructies zoals dijken zouden zijn. Desondanks is Nederland de best beschermde delta ter wereld.

De kwetsbaarheid van het land voor overstromingen bleek opnieuw in 1993 en 1995. Dit keer kwam de dreiging niet van de zee. Zware neerslag en het smelten van sneeuw in de stroomopwaarts gelegen delen van de stroomgebieden van Rijn, Maas en Waal leidden tot een aanzienlijke stijging van het waterpeil van deze rivieren. De gebieden langs de oevers van deze rivieren kwamen onder water te staan en leidden tot de evacuatie van 0,2 miljoen mensen. Deze incidenten gaven aanleiding tot een nieuw begrip, “Ruimte voor de Rivier”, namelijk het creëren van gebieden die tijdelijk kunnen worden overstroomd in geval  van een hoge waterstand.

Deze aanpak heeft een grote impact gehad op de ruimtelijke ordening in het land. Het gecombineerde effect van deze aanpak om het hoofd te bieden aan overstromingen en de gevolgen van de klimaatverandering, zoals de stijging van de zeespiegel, heeft tot een aantal unieke ideeën geleid. Zo is een groep bedrijven in 1998 begonnen met het ontwerpen van 32 amfibische en 14 drijvende huizen aan de oever van de Maas in Maasbommel.

Amfibische huizen en vermindering van overstromingsschade

Een amfibisch hoogwaterverlichtingssysteem bestaat uit twee basiselementen. Het heeft voldoende drijfvermogen nodig om de constructie te laten drijven en verticale geleiding om verticale beweging mogelijk te maken en tegelijkertijd weerstand te bieden tegen zijdelingse verschuivingen. Deze flexibiliteit van het huis om verticaal te bewegen maakt het beter bestand tegen overstromingen zonder dat het bedreigd wordt door grotere windkrachten. Aangezien de hoogte van het huis toeneemt met de stijging van de hoogte van het omringende water, is de toename van de windkracht onbeduidend in vergelijking met de snelle toename van de kracht voor een permanent verhoogd gebouw.

Een amfibisch bouwsysteem verhoogt de veerkracht van de huizen om bestand te zijn tegen multi-hazard incidenten zoals frequente overstromingen en extreme winden in orkaangevoelige gebieden. Deze aanpak maakt de huizen alleen ongemakkelijk tijdens die gebeurtenissen; het voorkomt echter dat er rampen gebeuren. Maasbommel in Nederland werd blootgesteld aan de extreme overstroming in 2011. De huizen presteerden zoals verwacht en bewezen de doeltreffendheid van deze bouwmethode tijdens deze gebeurtenissen.

De stichting van amfibische huizen

Elk drijvend voorwerp werkt op basis van de wet van Archimedes die zegt dat een voorwerp een hoeveelheid vloeistof moet verplaatsen die gelijk is aan het gewicht van dat voorwerp. Dus een drijvend huis van 200 ton verplaatst 200 kubieke meter water. Met andere woorden, het volume van het ondergedompelde deel van het huis zal 200 kubieke meter bedragen. De meest gebruikelijke methode om dit te doen is het bouwen van een romp met daarop een lichtgewicht structuur. Op deze manier zit het grootste deel van de massa in de romp, die de drijvende woning voldoende stabiliteit geeft. Een betonnen romp, vergelijkbaar met een kelder, zou geschikter zijn. Als de dikte van het beton 20 centimeter of meer is, zal het waterdicht zijn. Voor het project Maasbommel is de dikte van de rompen 23 centimeter en het gewicht 70 ton. De casco’s werden in de buurt van het project geprefabriceerd en vervolgens met een kraan op hun plaats gezet. Daarna kon de houten structuur erop worden gebouwd.

Het amfibische bouwconcept

In het Maasbommelproject zijn er twee soorten huizen. Een groep van 14 huizen drijft voortdurend in het water. Een andere groep bestaat uit 32 huizen die onder normale omstandigheden steunen op de betonnen fundering in een dok dat aan de teen van de dijk is uitgegraven. Deze huizen zijn amfibisch omdat zij zich aan de situatie kunnen aanpassen. Als het waterpeil stijgt, passen ze zich aan de nieuwe situatie aan en gaan ze in het water drijven. De amfibische huizen in normale situatie zijn als gewone huizen. Ze hebben een tuin, parkeerplaats en toegang tot de weg in tegenstelling tot de drijvende huizen. De huisbewoners weten dat hun huis alleen zal drijven tijdens extreme overstromingen. Voor de huizen in Maasbommel geldt dat het huis gaat drijven als de waterstand boven de 7 meter + NAP komt. De verwachting is dat deze overstromingen eens in de 12 jaar voorkomen.

Architectuur en techniek

Deze huizen zijn zo ontworpen dat het huis zelf zo licht mogelijk is, gebouwd bovenop de zware betonnen dozen. Dit zorgt voor een maximale stabiliteit van de huizen wanneer ze drijven, dankzij het laagst mogelijke zwaartepunt. De geprefabriceerde houtstructuur is identiek voor alle huizen. Het dak is gemaakt van staal, hout en een PVC-dakbedekkingslaag die op de grond in elkaar wordt gezet en op zijn plaats wordt geïnstalleerd. Het huis biedt een spectaculair uitzicht met een gebogen dak dat naar de dijk toe is verlaagd en naar het oosten toe is verhoogd. De woonkamer en de hoofdslaapkamer hebben uitzicht op het meer waar het gebogen dak is opgetild. Om diversiteit aan te brengen en individuele voorkeuren tot uitdrukking te brengen, zijn voor de gevels verschillende kleuren en materialen gebruikt. Het gewicht is gelijkmatig verdeeld om ervoor te zorgen dat het huis waterpas staat wanneer het drijft. De betonnen romp en de vaste onderdelen van de constructie maken respectievelijk 70% en 25% uit van het totale gewicht van het huis. Het gemiddelde gewicht van de interieuronderdelen, inclusief de bewoners van het huis, bedraagt slechts 4 ton, wat slechts een klein deel is van het gewicht van het hele huis. Hieruit blijkt dat het uitbalanceren van het huis geen probleem is.

Nutsvoorzieningen van amfibische huizen

De nutsvoorzieningen van de huizen zijn vrijwel gelijk aan de normale huizen in Nederland. De huizen worden verwarmd via een centraal verwarmingssysteem op aardgas voorzien van radiatoren. De huizen zijn ook aangesloten op het elektriciteits-, gas-, water-, en rioleringsnet. Het enige verschil is de manier van aansluiten van deze leidingen en pijpleidingen van het huis naar het hoofdnet in de grond. Een flexibele leiding met alle nodige voorzieningen binnenin sluit aan op het huis vanaf de onderkant van het dok tussen elk huizenpaar. Om de permanente verbinding van deze netten met de hoofdnetten te verzekeren, zijn flexibele leiding en pijpleiding met extra lengte gebruikt voor de tijd van overstroming wanneer het huis drijft.

Prestaties van amfibische huizen in Maasbommel tijdens overstroming

In de maand januari van 12 tot 14 in 2011 werden de amfibische huizen in Maasbommel opnieuw op de proef gesteld. Voor het eerst sinds 1995 overstroomde het gebied door de stijging van het water tot boven +7 meter NAP. Dit incident was enkele dagen van tevoren voorspeld en de bewoners waren gewaarschuwd. Zij hadden de nodige maatregelen genomen, zoals het verwijderen van kwetsbare objecten (auto’s) uit de omliggende gebieden. Op 12 januari werden de huizen omringd door water en alle routes verdwenen in het water, maar de huizen dreven zoals was verwacht. De bewoners gebruikten boten en steltlopers om het land te bereiken. Toen het water zich terugtrok, zakten de huizen zonder enig probleem naar hun oorspronkelijke posities. Het incident veroorzaakte ongemakken voor de bewoners, maar die zijn te verwaarlozen in vergelijking met de bescherming die zij krijgen. Bovendien wordt voorspeld dat de overstroming zich gemiddeld eens in de 12 jaar zal voordoen.