Waarschijnlijk heeft u er al eens van gehoord, ‘reclaimed wood’ ook wel ‘salvaged wood’ genoemd. Letterlijk vertaald betekenen deze begrippen respectievelijk ‘geborgen’ en ‘teruggewonnen’ en daarmee geven ze treffend weer waar het inderdaad om gaat: oud, oftewel gebruikt, hout dat een nieuwe bestemming heeft gekregen.
Hout is zonder twijfel één van de oudste en beste bouwmaterialen ter wereld. Onze voorvaderen wisten reeds hoe zij van takken stevige hutten konden maken om zich tegen weer en wind te beschermen. En wat dacht u van een uitgeholde boomstam als kano, of een vlot van aan elkaar gebonden stukken hout. Zeker in vroegere tijden, waarin de wereldbevolking aanzienlijk kleiner was en zelfs hele continenten onbevolkt waren, was hout een goedkoop en vrijwel overal te verkrijgen materiaal dat ook nog eens goed met de hand te bewerken was.
In de brons- en ijzertijd werden de mogelijkheden aanzienlijk groter ook hardere houtsoorten te winnen en te bewerken voor allerlei toepassingen, uiteenlopend van huisvesting en wapens tot gereedschap en zelfs de eerste voertuigen.
Maar hout werd niet alleen gebruikt om iets van te maken, het fungeerde immers in de eerste plaats als een uitstekende en betrouwbare brandstof.
Anno 2018, vele duizenden jaren later, speelt hout nog steeds een grote rol in de meeste samenlevingen op aarde. Uiteraard verschilt de exacte toepassing per klimaat en zijn er veel nieuwe materialen en technieken ontwikkeld, waardoor hout op minder grote schaal wordt toegepast. Materialen zoals steen, beton en kunststoffen hebben bijvoorbeeld veel oorspronkelijke functies van hout overgenomen, omdat zij tegenwoordig geschikter, goedkoper of duurzamer zijn gebleken. Toch vindt hout nog steeds veel toepassingen in de bouw, met name als het gaat om lichtere constructies, maar ook bij de verdere afwerking binnenshuis, zoals kozijnen, deuren, trappen etc. Hout heeft zich immers bewezen als stevig, relatief licht, duurzaam en flexibel materiaal.
Naast de bouw wordt hout tegenwoordig vooral toegepast voor wat luxere gebruiksgoederen en meubels. In een tijd die gekenmerkt wordt door massaproductie en kostenbesparing is hout (hoe goedkoop ook) al lang niet meer vanzelfsprekend, denk bijvoorbeeld aan veel IKEA-meubels, gelamineerde kantoorinrichtingen etc. Vaak wordt hier gekozen voor geperste restmaterialen die er door een folie met hout-look nog enigszins aantrekkelijk uit kunnen zien, maar kwalitatief vaak gewoon niet goed zijn. Toch lijken veel consumenten hier weinig moeite mee te hebben, we leven in de westerse wereld immers in een wegwerpmaatschappij, waarbij het volgen van de mode vaak belangrijker wordt geacht dan het kopen van producten van goede kwaliteit die een leven lang meegaan.
De laatste jaren is er echter ook bij een breder publiek weer meer interesse voor ‘echte’ materialen zoals steen, staal en hout. Uiteraard heb je enorme kwaliteitsverschillen binnen deze productgroepen, een grenen tafel is immers een stuk minder degelijk dan een massief eikenhouten variant. Dit gaat echter ook met een aanzienlijk prijsverschil gepaard en het hangt er natuurlijk ook maar net vanaf welke toepassing het hout gaat krijgen en wat de consument zelf mooi vindt. Los van deze, niet onbelangrijke, details is het in ieder geval een positieve tendens dat consumenten voorzichtig aan weer voor kwalitatievere en minder bewerkte materialen kiezen.
Ondanks het feit dat hout een natuurproduct is, kan het decennia, zo niet eeuwenlang meegaan. Om deze enorme levensduur te bereiken moet het natuurlijk ook goed worden onderhouden en behandeld. Dat het bij hout om een natuurproduct gaat, betekent eveneens dat het uit de natuur moet worden gehaald. Een boom moet voldoende tijd en voedingsstoffen krijgen om te kunnen groeien, waarna hij gekapt kan worden. Dat dit de afgelopen eeuwen wereldwijd op vrij onverantwoorde wijze is gebeurd moge duidelijk zijn, waardoor bepaalde gebieden totaal ontbost, diersoorten verdreven of zelfs uitgestorven en zelfs natuurrampen in de hand gewerkt zijn. Gelukkig worden consumenten en daardoor ook bedrijven zich steeds bewuster van deze misstanden, met als gevolg een toenemende controle op de herkomst van hout. Organisaties zoals de Forest Stewardship Council (FSC) zijn opgericht om verantwoord bosbeheer te bevorderen, met name in tropische gebieden. In de meeste West-Europese landen, zoals Nederland, is FSC-gecertificeerd hout gelukkig steeds meer de standaard.
Als gevolg van deze bewustwording groeit ook de interesse in gebruikt hout. Niet alleen in de bouw is het recyclen van hout steeds normaler aan het worden, juist ook particulieren kopen steeds vaker en liever gebruikte houten voorwerpen. De meest voor de hand liggende voorbeelden zijn oude, vaak zware en donker gebeitste, houten meubels die met een nieuwe verflaag en of elementen weer helemaal hip gemaakt worden. Vaak zijn deze oude houten meubels uit eind 1800/begin 1900 van zeer degelijke en goede kwaliteit, maar is het design of de afwerking totaal verouderd, waardoor zelfs de kringloopwinkel het niet meer verkoopt. Gelukkig realiseren steeds meer mensen en bedrijven zich dat deze oude, afgedankte meubels met een beetje liefde en aandacht weer helemaal hip gemaakt kunnen worden. Daarnaast kunnen ze ook verzaagd worden om er nieuwe houten onderdelen uit te kunnen halen voor toepassing in bijvoorbeeld nieuwe meubels.
Maar niet alleen oude meubels worden op creatieve wijze tot nieuwe meubels omgetoverd, oud hout krijgt steeds vaker een compleet nieuwe bestemming. Zo kunnen bijvoorbeeld oude deuren worden gebruikt als basis voor een tafelblad, kunnen oude houten vloerdelen worden verzaagd tot zittingen of traptreden en kan een oude meerpaal dienst doen als unieke sokkel voor een vaas of kunstwerk.
Het recyclen van gebruikt hout is dus in de eerste plaats een stuk beter voor het milieu, omdat er minder nieuw hout hoeft te worden gekapt en er ook minder vervuiling ontstaat door transport, verwerking etc. Waarom zou je immers nieuw hout moeten produceren, terwijl er al aanzienlijke hoeveelheden oud maar bruikbaar hout aanwezig zijn? Hier komt weliswaar iets meer creativiteit en maatwerk bij kijken, omdat bestaand hout vaak opnieuw verzaagd moet worden, slechte delen eventueel verwijderd dienen te worden en het vooral verzameld moet worden. Zo bezien is dit productieproces op dit moment nog iets minder efficiënt en waarschijnlijk financieel minder interessant, maar zou onze planeet bij een grootschalige toepassing aanzienlijk worden ontzien.
Het gebruiken van oud hout heeft echter ook nog een ander groot voordeel, namelijk de unieke uitstraling. Gebruikt hout is natuurlijk ook daadwerkelijk gebruikt en dat is in veel gevallen goed te zien. Oude vloerdelen zijn bijvoorbeeld decennialang belopen en vertonen daardoor ook duidelijke gebruiks- en slijtagesporen. Oude balken vertonen prachtige ‘lidtekens’ van spijkers en schroeven en de planken van een oude schuurdeur laten een afbladderende en verbleekte verlaag zien.
Deze natuurlijke patina heeft op veel mensen een grote aantrekkingskracht en is ook zeer moeilijk op kunstmatige wijze te evenaren. Authentieke gebruikssporen zijn meestal willekeurig en ontstaan door jarenlange blootstelling aan weersinvloeden, vuil, menselijk gebruik etc., factoren die vrijwel niet na te bootsen zijn.
Studio Flex is zich zeer bewust van de grote voordelen van het hergebruiken van oud hout, zowel wat betreft de milieuontlasting, maar vooral vanwege het unieke en authentieke uiterlijk. Regelmatig worden in onze werkplaats prachtige en verrassende kunstwerken en meubels gemaakt van verschillende soorten gebruikt hout. Ook het recyclen van andere materialen heeft daarbij hoge prioriteit. Op deze wijze vertalen wij originele ideeën en ontwerpen op verantwoorde wijze naar een prachtig en uniek product.
Met onze producten proberen we een verhaal te vertellen, maar het echte verhaal vertelt het hout zelf…
